Việc chăm sóc mẹ và bé từ ngày thứ 2 sau sinh đến 6 tuần sau đó là vô cùng quan trọng, đặc biệt trong việc phát hiện các dấu hiệu nguy hiểm như xuất huyết sau sinh, nhiễm trùng từ mẹ, hoặc tình trạng sức khỏe không ổn định của trẻ.
Tuần đầu tiên sau sinh là giai đoạn vô cùng quan trọng đối với cả bà mẹ và trẻ sơ sinh. Trong thời gian này, bé bắt đầu làm quen với các chức năng cơ bản như hít thở, tiêu hóa, phản ứng với ánh sáng, âm thanh và các vận động cơ thể. Đối với bà mẹ, đây là thời kỳ đặc biệt quan trọng để điều chỉnh và phục hồi sau quá trình sinh nở.
Bên cạnh việc phục hồi sức khỏe sau sinh, bao gồm cả xương chậu và toàn bộ cơ thể, người mẹ phải đối mặt với nhiều thử thách, vừa chăm sóc bản thân vừa chăm sóc trẻ sơ sinh. Đồng thời, bà mẹ có thể gặp phải các biến chứng sau sinh, đòi hỏi sự theo dõi và can thiệp kịp thời.
BS.CKI Nguyễn Thị Hồng, Phó trưởng khoa sức khoẻ sinh sản, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nghệ An (CDC Nghệ An), với nhiều năm kinh nghiệm trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ cho biết, có nhiều cặp vợ chồng vẫn còn khá lúng túng trong việc nhận biết các dấu hiệu bất thường ở trẻ sơ sinh và chăm sóc sức khỏe cho người mẹ.
Theo bác sĩ Hồng đây là giai đoạn rất quan trọng, khi cả trẻ sơ sinh và bà mẹ đều cần được chăm sóc đặc biệt. Người mẹ cần được đảm bảo sức khỏe và an toàn, cần theo dõi tình trạng sản dịch, kiểm tra xem sữa mẹ có đủ cho con bú hay không, và đảm bảo rằng sữa có đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ. Ngoài ra, người mẹ cũng cần nghỉ ngơi đầy đủ và được động viên về mặt tinh thần để nhanh chóng phục hồi sau sinh.
Ngoài việc tiêm Vitamin K1 và vắc xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, trẻ sơ sinh cũng cần được tiêm phòng lao trong tháng đầu đời. Bên cạnh đó, trẻ cần được xét nghiệm lấy máu gót chân để phát hiện sớm các rối loạn nội tiết hoặc chuyển hóa bẩm sinh. Việc xét nghiệm này giúp phát hiện kịp thời các bệnh lý và điều trị sớm, nâng cao tỷ lệ chữa khỏi lên đến 95%. Trẻ được chữa trị đúng cách và kịp thời có thể phát triển khỏe mạnh và bình thường.
Giờ đầu tiên sau sinh được gọi là "giờ vàng" đối với trẻ sơ sinh. Trong khoảng thời gian này, việc cho trẻ bú ngay sẽ giúp bé nhận được nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa non. Do đó, nên cho trẻ bú trong vòng 30 phút đến 1 giờ sau khi sinh. Mặc dù lượng sữa non ban đầu rất ít, chỉ khoảng 3-5ml, nhưng đó là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời, cung cấp cho bé nhiều yếu tố cần thiết để bảo vệ sức khỏe trong những ngày đầu đời.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ, giúp tăng cường sức đề kháng và bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm khuẩn sau sinh.
"Việc giữ ấm cho trẻ vào mùa đông và đảm bảo không gian thoáng mát vào mùa hè là vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, một số bà mẹ dân tộc thiểu số có thể còn chủ quan trong việc này. Bà mẹ cần chú ý quan sát các dấu hiệu của trẻ, từ việc bú mẹ đến đại tiểu tiện. Nếu trẻ có biểu hiện sốt, tím tái, khò khè, hoặc bỏ bú, cần đưa trẻ ngay đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời" bác sĩ Hồng khuyên.
Ngoài việc chú ý đến những dấu hiệu bất thường ở trẻ sơ sinh, các bà mẹ cũng cần quan tâm đến tình trạng sức khỏe của chính mình. Các dấu hiệu như ra máu nhiều hoặc có máu cục, sốt, đau bụng âm ỉ kéo dài, dịch âm đạo có mùi hôi, phù mặt, chân, tay, hoặc triệu chứng nhìn mờ, đau đầu nhiều… là những điều không thể bỏ qua.
Ngoài ra, các bà mẹ cũng cần lưu ý đến triệu chứng của băng huyết sau sinh, chẳng hạn như chảy quá nhiều máu đỏ tươi từ âm đạo sau sinh, đau bụng dưới, sốt… Nguyên nhân có thể do tử cung không co hồi đúng cách, có thể do bà mẹ làm việc nặng ngay sau sinh, hoặc do tử cung quá căng ở các bà mẹ mang thai đa hoặc nhau thai còn sót lại trong tử cung. Khi có những dấu hiệu này, sản phụ cần đi thăm khám ngay để được can thiệp kịp thời.
